Fragment artykułu ks. dra Romana Chromego, Koordynatora Zespołu ds. synodalnego wysłuchania w archidiecezji katowickiej.
Przeczytaj całość dokumentu - plik pdf

[...] Realizacji procesu synodalnego rozeznania powinny towarzyszyć duszpasterskie wyzwania opisywane przez ojca świętego Franciszka w jego oficjalnych dokumentach.

Zwrócę uwagę jedynie na te postulaty, które wynikają z syntetycznej analizy tytułów wybranych adhortacji i encyklik obecnego papieża. Zachęcam przy okazji do ich całościowej i uważnej lektury. Franciszka. W tle naszych rozważań niech pozostanie Konstytucja duszpasterska „Gaudium et spes” oraz jej główne tematy: godność osoby ludzkiej, wartość małżeństwa i rodziny, życie gospodarczo-społeczne, budowanie wspólnoty międzynarodowej i pokoju, a także rola Kościoła w świecie i w rozwoju kultury. Na dokumenty Franciszka spójrzmy zaś w układzie chronologicznym:

• Rok 2013 – adhortacja apostolska Radość Ewangelii (EG, O głoszeniu Ewangelii w dzisiejszym świecie). Dokument posiada charakter programowy i ukazuje duszpasterski paradygmat.

„[...] Podkreślam, że to, co mam zamiar wyrazić, posiada programowe znaczenie i ważne konsekwencje. Mam nadzieję, że wszystkie wspólnoty znajdą sposób na podjęcie odpowiednich kroków, aby podążać drogą duszpasterskiego i misyjnego nawrócenia, które nie może pozostawić rzeczy w takim stanie, w jakim są. Obecnie nie potrzeba nam «zwyczajnego administrowania». Bądźmy we wszystkich regionach ziemi w «permanentnym stanie misji»” (EG 25).

• Rok 2015 – bulla Oblicza miłosierdzia. Logice miłosierdzia jest na trwale osadzona w Chrystusowej Ewangelii. Fundamentem misji Kościoła jest orędzie miłosierdzia.

„Główną belką, na której wspiera się życie Kościoła, jest miłosierdzie. Wszystko w działaniu duszpasterskim Kościoła powinno zostać otulone czułością, z jaką kieruje się do wiernych; nic też z jego głoszenia i z jego świadectwa ukazanego światu nie może być pozbawione miłosierdzia. Wiarygodność Kościoła weryfikuje się na drodze miłości miłosiernej i współczującej. Kościół « żyje niewyczerpanym pragnieniem ofiarowania miłosierdzia ». Być może przez zbyt długi czas zapomnieliśmy wskazywać i żyć drogą miłosierdzia. Z jednej strony pokusa, która podpowiada, aby brać pod uwagę tylko i zawsze sprawiedliwość, sprawiła, że zapomnieliśmy, iż jest to tylko pierwszy krok, jakkolwiek konieczny i nieodzowny, ale Kościół potrzebuje wznieść się ponad to, aby osiągnąć cel wyższy i o wiele bardziej znaczący” [przebaczenie – przyp. autora] (MV 10).

„Miłosierdzie to najwyższy i ostateczny akt, w którym Bóg wychodzi nam na spotkanie. Miłosierdzie jest podstawowym prawem, które mieszka w sercu każdego człowieka, gdy patrzy on szczerymi oczami na swojego brata, którego spotyka na drodze życia. Miłosierdzie to droga, która łączy Boga z człowiekiem, ponieważ otwiera serce na nadzieję, że będziemy kochani na zawsze, pomimo ograniczenia, jakim jest nasz grzech” (MV 2).

• Rok 2016 – posynodalna adhortacja apostolska Radość miłości (O miłości w rodzinie). Dokument ten wprowadza człowieka ochrzczonego „ucznia-misjonarza” w metodę pracy duszpasterskiej ujętą triadą: towarzyszyć – rozeznawać – integrować, to co kruche. Z adhortacji tej wyrasta hermeneutyczny klucz dla duszpasterstwa narzeczonych, małżonków, rodzin oraz osób, które doświadczyły rozpadu małżeństwa.

„W trudnych sytuacjach, w jakich żyją osoby najbardziej potrzebujące, Kościół musi zachować szczególną uwagę, aby zrozumieć, pocieszyć, włączyć, unikając narzucania im zestawu norm, jakby były ze skały, zyskując w ten sposób efekt, że czują się osądzone i porzucone przez tę Matkę, która jest powołana, by nieść im Boże miłosierdzie. W ten sposób, zamiast im dawać uzdrawiającą moc łaski i światła Ewangelii, niektórzy, wolą «zdoktrynizować» Ewangelię, zamieniając ją «w martwe kamienie, by rzucać nimi w innych» (AL 49).

• Rok 2018 – adhortacja apostolska Cieszcie się i radujcie (O powołaniu do świętości w świecie współczesnym). Papież wymienia pewne cechy świętości w świecie współczesnym: znoszenie innych, cierpliwość, łagodność, radość i poczucie humoru, śmiałość i zapał, życie we wspólnocie i modlitwa.

„Spójrzmy na Jezusa [...] uznajmy naszą słabość, ale pozwólmy, by Jezus wziął ją w Swoje ręce i posłał nas na misję. Jesteśmy istotami kruchymi, ale niosącymi skarb, który czyni nas wspaniałymi i może uczynić lepszymi i szczęśliwszymi tych, którzy go przyjmują. Śmiałość i odwaga apostolska składają się na tę misję” (EG 131).

• Rok 2019 – posynodalna adhortacja apostolska Chrystus żyje (Do młodych i całego Ludu Bożego). Jak dotrzeć do młodzieży? W chwili obecnej wydaje się, że nie ma gotowych, jedynie słusznych rozwiązań. Według Franciszka, jednym ze sposobów budowania z młodymi świata wartości jest ich zaangażowanie wolontaryjne. Może ono stać się swoistego rodzaju wstępną ewangelizacją (preewangelizacją), przygotowaniem do osobistego przyjęcia Chrystusa.

„[...] Wielu [młodych – przyp. autora] gotowych jest zaangażować się w inicjatywy wolontariatu, aktywną postawę obywatelską i solidarność społeczną. Trzeba im towarzyszyć i wspierać, aby ujawniły się talenty, umiejętności i kreatywność młodych, oraz zachęcać ich do brania odpowiedzialności. Zaangażowanie społeczne i bezpośredni kontakt z ubogimi pozostają fundamentalną okazją do odkrywania lub pogłębiania wiary i rozeznawania swojego powołania” (ChV 170).

• Rok 2020 – encyklika „Wszyscy jesteśmy braćmi” (2020 – O braterstwie i przyjaźni społecznej). Ojciec święty poświęca część tego dokumentu na odniesienie się do problematyki aktualnej sytuacji epidemiologicznej w świecie i jej skutków.

„[...] Ciężki i nieoczekiwany cios tej pandemii, która wymknęła się spod kontroli, zmusił nas do myślenia bardziej o wszystkich ludziach, niż o korzyściach niektórych z nich. Dzisiaj możemy przyznać, że «karmiliśmy się marzeniami o świetności i wielkości, a doszliśmy do konsumowania rozrywki, zamknięcia i samotności. Zachłannie rzuciliśmy się na połączenia i utraciliśmy smak braterstwa. Dążyliśmy do szybkiego i pewnego rezultatu, a uciska nas niecierpliwość i niepokój” (FT 33).

• Rok 2021 – ogłoszenie Synodu o... synodalności. Zmienia się całkowicie formuła Synodu. Z jednorazowego wydarzenia przemienia się w proces podzielony na następujące po sobie etapy: lokalny, kontynentalny i powszechny w Rzymie. Chodzi o to, by w jak największym stopniu zaangażować w „tę drogę rozeznawania” cały Lud Boży. Kluczowe słowa Synodu są następujące: słuchanie i dialog w jedności i pod kierownictwem samego Jezusa Chrystusa. Cel: lepsze rozeznanie, na czym powinna polegać nasza chrześcijańska misja w świecie.

„Odnowa synodalna Kościoła przechodzi bez wątpienia przez ożywienie struktur synodalnych, wyraża się ona przede wszystkim w odpowiedzi na bezinteresowne wezwanie Boga do życia jako Jego Lud, który kroczy poprzez historię ku wypełnieniu Królestwa” (MKT, Synodalność w życiu i misji Kościoła 103).

Pobrzmiewa w tej teologicznej tezie soborowa definicja Bożego objawienia i jego dialogicznego charakteru: objawiający się w historii zbawienia Bóg włącza we własne życie samego człowieka, który nie zbawia się sam, lecz we wspólnocie Kościoła. Drogę konsultacji Ludu Bożego (podążanie razem albo formowanie się do synodalności) wpisano w różne, rozciągnięte w czasie, formy działania: słuchanie, zabieranie głosu, celebrowanie, odkrywanie własnej misji, dialog w Kościele i w społeczeństwie, rozumienie władzy, uczestnictwa i duszpasterskie rozeznawanie sytuacji konkretnych ludzi.

Przeczytaj całość dokumentu - plik pdf